Aktualności

Jesteś tutaj

Aktualności

One i On. Spotkania z poezją

2020-06-10

One i On. Spotkania z poezją. 

Zapraszamy na spotkanie z życiem i poezją Ruchl Fiszman, Rejzyl Żychlińskiej, Ireny Klepfisz oraz Arona Cejtlina.

Ruchl Fiszman

Poetka jidysz – poetka izraelska. Świat opisywany przez poetkę jest niewielki – krajobraz kibucu, zwierzęta, praca. Nie ma skojarzeń biblijnych, nie ma miast, nie ma Boga. Tylko jeden raz pojawia się – zupełnie nieoczekiwanie – Szechina, żeńskie oblicze Obecności Bożej. Jeśli Fiszman zapragnie ludzi – wystarczy jej się przejrzeć w oczach ukochanego czy w lustrze.

David Roskies napisał, że Fiszman, żyjąc w świeckim kibucu, zdołała czerpać „z języka i pamięci, miłości i piękna wystarczająco wiele, aby podtrzymywać i wzbogacać swoją muzę poprzez wszystkie pory roku. Tak wiele zawarte w tak małym. Jak ziemia i lud Izraela. Jak jidysz. Jak sama poezja”.

Rejzyl Żychlińska

Pierwsze wiersze napisała po polsku, gdy miała 12 lat. Później zaczęła pisać w jidysz i w tym języku tworzyła do końca życia.

Pierwszy tomik poetycki Żychlińskiej, „Lider” („Wiersze”), został wydany przez żydowski PEN-Club w 1936 roku. Posłowie napisał Icyk Manger, wówczas już uznany poeta, a okładkę zaprojektował słynny malarz Jankiel Adler. Manger określił wiersze Żychlińskiej jako „objawienie”.  Tuż przed wybuchem II wojny światowej opublikowała kolejny tom wierszy „Der regn zingt” („Deszcz śpiewa”).

Większość powojennych utworów Żychlińskiej nosi piętno Zagłady, choć nie brak też wierszy lirycznych, czasem przewrotnych, ale zawsze zwięzłych.

W 1975 roku przyznano Żychlińskiej prestiżową nagrodę poetycką im. Icyka Mangera.


Irena Klepfisz

Urodziła się 17 kwietnia 1941 r. w warszawskim getcie. Jej ojciec – Michał Klepfisz – zginął podczas powstania w getcie warszawskim 20 lub 21 kwietnia 1943 roku.

Poezja Ireny Klepfisz oscyluje wokół tematów związanych z Holokaustem. Klepfisz, jako ocalała z Zagłady oraz przedstawicielka drugiego pokolenia, w swoich wierszach wielokrotnie odwołuje się do tragicznych wojennych przeżyć, do lęku, który towarzyszył jej przez całe wczesne dzieciństwo, do faktów opowiedzianych jej przez rodzinę oraz wyczytanych w relacjach innych ocalonych. Jednak najważniejszym elementem jej wierszy są słowa. Słowa, które są wyrazem jej tożsamości.

Aron Cejtlin

Pisarz, publicysta, piszący w językach hebrajskim i jidysz. Debiutował wierszami i esejami, pisanymi w języku hebrajskim. W języku jidysz debiutował tomem wierszy i poematem „Metatron” (1922). Początkowo był związany z grupą neorenesansu religijnego, nawiązującą do mistyki i idealizującą tradycyjne życie żydowskie, próbując także stylizacji języka i formy wypowiedzi na modłę osiemnastowieczną. W latach 30. XX w. nawiązał dialog z nowymi trendami poetyckimi, skłaniając się ku ideałom „sztuki dla sztuki” oraz „czystej formy”.

Był również autorem kilku dramatów w języku jidysz: „Jakob Frank” (1929), „Brenner” (1929) oraz „In kejnems land” (jid., „W nieludzkim kraju”), wystawionego w 1938, będącego proroczą wizją nadchodzącego „czasu pogardy”. W 1939, na zaproszenie Maurisa Schwartza, wyjechał do Nowego Jorku.

 

Scenariusz i reżyseria: Ernestyna Winnicka

Występują: Sylwia Najah (wokaliza), Joanna Przybyłowska, Barbara Szeliga, Ernestyna Winnicka, Maciej Winkler