Aktualności

Jesteś tutaj

Aktualności

Izaak Baszewis Singer - 118. rocznica urodzin

2020-11-21

Icek Hersz Zynger urodził się w rodzinie rabina Pinchasa Menachema i Batszewy, córki biłgorajskiego rabina, Jakowa Zylbermana. Miał starszą siostrę, późniejszą pisarkę, Ester Kreitman, starszego brata, również pisarza, Israela Joszuę oraz młodszego brata Moszego, który został rabinem.

Izaak urodził się w Leoncinie, jednak już w 1907 r. rodzina przeniosła się do Radzymina, a w 1908 r. do Warszawy, na ul. Krochmalną. W 1917 r., w czasie I wojny światowej, matka wyjechała z dziećmi do swojego ojca, do Biłgoraja. Mały Izaak uczęszczał tam do religijnej szkoły i pobierał nauki u swojego dziadka. W 1921 r. znalazł się w Warszawie i przez rok uczył się w warszawskim seminarium rabinackim Tachkemoni. Szybko jednak zrezygnował z nauki i powrócił do Biłgoraja, gdzie utrzymywał się z prywatnych lekcji języka hebrajskiego. W 1923 r. dzięki poparciu starszego brata, Israela Joszui Singera, znanego już wówczas pisarza, znalazł zatrudnienie w redakcji „Literarisze Bleter”. Był korektorem, a z czasem zaczął tłumaczyć na jidysz utwory m.in. Ericha Marii Remarque'a, Knuta Hamsuna czy Thomasa Manna. Pod pseudonimem Baszewis (od imienia matki Batszewy) opublikował w 1925 r. w „Literarisze Bleter” swoje pierwsze opowiadanie „Ojf der elter” (pol. „Na starość”). W kolejnych latach publikował na łamach prasy swoje eseje i opowiadania  – „Werter oder bilder” (1927; pol. „Słowa czy obrazy”), „Szamaj Wajc” (1929), „Cwiszn went” (1930; pol. „Między ścianami”). W 1932 r. razem z Aronem Zeitlinem założył miesięcznik „Globus”. Na łamach tego pisma ukazywała się w odcinkach jego pierwsza powieść „Der sotn in Goraj” (pol. „Szatan w Goraju”).

W 1935 r. Singer wyjechał do Stanów Zjednoczonych na zaproszenie brata, który wyemigrował tam rok wcześniej. Początkowo pracował jako korektor w dzienniku „Forwerts”, później otrzymał tam własną kolumnę, którą prowadził przez wiele lat. Pod pseudonimem Warszawski oraz D. Segal pisywał publicystykę, krytyki literackie i teatralne, a także wspomnienia i odpowiedzi na listy czytelników. Publikował też kolejne utwory – w 1943 r. ukazało się książkowe wydanie „Der sotn in Goraj”, w 1950 r. – „Di familje Muszkat” (pol. „Rodzina Muszkatów”).

W kolejnych latach utwory Baszewis pisał w jidysz, ale drukiem ukazywały się w języku angielskim. W swoich opowiadaniach i powieściach poruszał religijno-filozoficzne problemy ortodoksyjnych i zasymilowanych Żydów. W wielu utworach przemycał wątki autobiograficzne podkreślające jego związki z Polską – „Majn tatns bejs din sztub” (pol. „Urząd mojego ojca”), „Szosza” oraz „Miłość i wygnanie”. Akcje większości jego powieści rozgrywają się w Polsce przed 1939 rokiem. Singer ukazał w nich swoim czytelnikom całą mozaikę środowisk żydowskich, zmiany obyczajowe, jakim one podlegały i problemy, z jakimi przyszło im się mierzyć – „Der knecht” (pol. „Niewolnik”), „Der hojf” (pol. „Dwór”), „Der kuncenmacher fun Lublin” (pol. „Sztukmistrz z Lublina”), „Szojm” (pol. „Szumowiny) czy „Cerifikat” (pol. „Certyfikat”).

Szczególnie ważne w jego twórczości były krótkie opowiadania, które opublikowano w zbiorach, m.in. – „Short Friday and Other Stories” (1965; pol. „Krótki piątek”, 1993), „The Séance and Other Stories” (1968; pol. „Seans”, 1991), „The Death of Methuselah and Other Stories” (1988; pol. „Śmierć Matuzalema”, 1990). Singer był również autorem opowiadań dla dzieci  – „Stories for Children” (1984; pol. „Opowiadania dla dzieci”,1993, 2005).  

Proza Singera jest tłumaczona na wiele języków i czytana przez kolejne pokolenia. Singer był laureatem prestiżowych nagród oraz doktoratów honoris causa w Stanach Zjednoczonych, we Włoszech, Francji oraz Izraelu, a w 1978 r. otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie literatury. Na podstawie jego utworów powstały filmy fabularne – „Yentl” (1983), „The Magician of Lublin” (1979) oraz „Enemies. A love story” (1989). Niektóre trafiły też na deski teatrów –  w Polsce m.in.: „1666” (2011; na podst. „Szatana w Goraju”), „Wrogowie. Historia pewnej miłości” (1995, 2009), „Opowiadania dla dzieci” (2007), „O karpiu, kozie i trąbce, która gasiła pożary” (2014) oraz „Szosza” (2016).